Nguyên Nhân Gây Bệnh Dại Ở Mèo

Khách hàng đưa thú cưng đến tiêm ngừa sáu thứ bệnh tại cửa hàng thú y trên đường Nguyễn Kiệm, quận Phú Nhuận, TP.HCM - Ảnh: THANH ĐẠM

Bệnh dại có lây truyền từ người sang người?

Mặc dù hiếm gặp nhưng Y khoa đã ghi nhận trường hợp bệnh dại lây truyền trực tiếp từ người sang người. Các nguy cơ lây nhiễm từ người sang người chủ yếu thông qua vùng da bị tổn thương, qua niêm mạc, do sử dụng chung đồ ăn, vật dụng có nhiễm nước bọt của người mắc dại. Tuy nhiên, việc lây nhiễm dại từ người sang người không phổ biến, chủ yếu trong số đó thông qua các ca ghép tạng.

⇒ Xem thêm: Bị người cắn có cần chích ngừa không? Có nguy hiểm không?

Bệnh dại lây truyền như thế nào?

Bệnh dại lây từ nước bọt của động vật bị dại thông qua vết cắn, liếm. Ổ chứa virus dại trong thiên nhiên thông thường là động vật có máu nóng, đặc biệt là chó. Ngoài ra, virus dại cũng được phát hiện ở mèo, chồn, dơi và các động vật có vú khác.

Ngay khi vào cơ thể, virus dại xâm nhập vào các dây thần kinh ngoại biên, chạy dọc theo các dây thần kinh đến tủy sống và não bộ. Mỗi ngày, virus dại di chuyển được “đoạn đường” từ 12-24mm. Ngay khi virus đến não bộ, người bệnh mới thật sự có những dấu hiệu lâm sàng rõ ràng.

Thời gian ủ bệnh dại có thể dưới 1 tuần hoặc trên 1 năm, phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách từ vết thương đến hệ thần kinh trung ương… Vết thương càng ở gần hệ thần kinh trung ương như mặt, cổ, đầu, ngón tay, cơ quan sinh dục ngoài… thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.

Điều trị bệnh dại sau khi phơi nhiễm

Thời điểm điều trị lý tưởng nhất là ngay khi bị vật nuôi cắn, làm trầy xước, nhất là bị chó dại cắn, người bệnh sẽ lo lắng, hoảng loạn và dễ bị kích thích,… Do đó, nhân viên y tế sẽ giúp người bệnh bình tĩnh, thoải mái để tập trung điều trị.

Ngay khi bị chó cắn, nạn nhân cần dự phòng ngay nguy cơ mắc bệnh dại, ngăn vi rút xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, đối diện cái chết sắp xảy ra. Cụ thể, chỗ vết thương bị chó cắn hay cào xước, cần rửa vết thương rộng bằng nước sạch và các dung dịch có thể tiêu diệt vi rút như: Xà phòng, chất tẩy rửa, povidone iodine,… ít nhất 15 phút, rồi băng bó đưa đến bệnh viện.

Tại bệnh viện, người bệnh sẽ được điều trị vết thương, tiêm vắc xin phòng dại, một số trường hợp còn được chỉ định tiêm huyết thanh ngừa bệnh dại. Người bệnh đến bệnh viện càng sớm thì hiệu quả ngăn chặn sự khởi phát triệu chứng và tử vong của bệnh dại càng hiệu quả.

TP.HCM đang tiêm vắc xin dại cho chó, mèo và người nuôi với giá 23.000 - 12.500 đồng/liều

Hiện nay UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức đang tổ chức tiêm phòng vắc xin dại cho chó mèo, người dân nuôi chó, mèo. Người dân cần chi trả chi phí tiêm phòng là 23.000 đồng/liều.

Riêng người dân tại 5 huyện ngoại thành gồm Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và Cần Giờ, khi tiêm phòng vắc xin dại cho chó, mèo chỉ phải trả 12.500 đồng/liều do được Nhà nước hỗ trợ 50% chi phí theo nghị quyết số 23/2021/NQ-HĐND ngày 9-12-2021 của HĐND TP.

Khi có nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh dại, người dân nên mang chó, mèo đến Trạm chẩn đoán xét nghiệm và điều trị bệnh động vật (địa chỉ số 126 Trần Quý, phường 6, quận 11) hoặc trạm chăn nuôi và thú y huyện, liên quận, TP Thủ Đức để được tiêm phòng theo đúng quy định.

Ngoài ra, Chi cục Chăn nuôi và thú y TP.HCM phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức tiêm phòng đại trà hằng năm.

Theo quy định tại thông tư số 07/2016/TT-BNNPTNT ngày 31-5-2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tỉ lệ tiêm phòng dại cho chó, mèo cần đảm bảo đạt ít nhất 70% tổng đàn để có hiệu quả trong phòng chống bệnh dại.

Mũi tiêm phòng vắc xin dại đầu tiên thực hiện vào lúc chó, mèo được 12 tuần tuổi, sau đó hằng năm tiêm phòng nhắc lại.

Trong trường hợp chó hoặc mèo được tiêm phòng trước 12 tuần tuổi, lịch tiêm phòng đầu tiên phải được tiêm chủng bổ sung 1 mũi tiêm vào lúc 12 tuần tuổi hoặc lớn hơn (hoặc theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin).

Việc tiêm phòng vắc xin nhắc lại hằng năm nhằm tạo miễn dịch phòng chống bệnh dại tốt hơn cho chó, mèo.

Chỉ trong gần 3 tháng đầu năm, người dân cả nước đã chi khoảng 200 tỉ đồng cho việc tiêm vắc xin và huyết thanh phòng bệnh dại, chưa kể chi phí điều trị vết thương do chó, mèo gây ra.

Vắc xin phòng bệnh dại Rabisin do Công ty Merial sản xuất dùng để tiêm phòng cho chó, mèo, ngựa, cừu, trâu, bò, chồn.

- Tiêm bắp hoặc tiêm dưới da mỗi con 1 liều =1ml.

- Mũi tiêm đầu tiên tiêm cho chó, mèo 3 tháng tuổi. Sau đó cứ mỗi năm tiêm phòng nhắc lại 1 lần.

- Vắc xin này tiêm được cho chó, mèo dưới 3 tháng tuổi nhưng phải tiêm phòng nhắc lại mũi 2 vào lúc chó mèo 3 tháng tuổi hoặc sau 3 tháng tuổi. Sau đó cứ mỗi năm tiêm phòng nhắc lại 1 lần.

- Vắc xin sử dụng được cho chó, mèo mang thai.

- Phản ứng qúa mẫn hiếm khi xảy ra.

- Có thể xuất hiện những nốt nhỏ tạm thời tại vị trí tiêm do keo phèn của vắc xin chưa tan hết.

- Không có phản ứng khi tiêm phòng quá liều cho chó, mèo.

Bảo quản vắc xin ở nhiệt độ từ 2-80C (ngăn mát của tủ lạnh), tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp

Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm đáng sợ nhất lịch sử nhân loại. Khi đã lên cơn dại, kể cả là động vật hay con người đều sẽ tử vong nhanh chóng trong đau đớn và hoảng loạn. Tại Việt Nam, bệnh dại liên tục có những diễn tiến phức tạp, do đó việc chủ động dự phòng bằng vắc xin là rất cấp thiết.

Mặc dù các ngành chức năng liên tục khuyến cáo về việc tiêm vắc xin dại, nhưng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm vẫn có trên dưới 100 người tử vong vì dại. Khi đã lên cơn dại, người bệnh chắc chắn sẽ dần giã từ cuộc sống mà các bác sĩ cũng bất lực không thể cứu chữa. Điều đáng nói, các ca tử vong vì dại chủ yếu là do chó, mèo của gia đình hoặc hàng xóm cắn. Chính tâm lý chủ quan “chó nhà” nên đã dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc.

Chia sẻ về tình hình bệnh dại, BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Số ca tử vong vì bệnh dại chiếm phần lớn trong tổng số ca tử vong vì bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam. Chết vì bệnh dại là cái chết ám ảnh và thương tâm nhất, người bệnh sẽ tỉnh táo chờ đợi cái chết trong đau đớn, vật vã cho đến phút cuối cùng, người chứng kiến cũng không thể tránh khỏi tổn thương tâm lý nặng nề. Đa số các trường hợp tử vong do dại thường thiếu hiểu biết về phòng chống bệnh, đặc biệt là không chủ động tiêm ngừa vắc xin ngay sau khi bị động vật nghi dại cắn”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại là một bệnh do virus gây ra, hầu như luôn gây tử vong sau khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Khoảng 99% trường hợp dại là do chó nhà lây truyền bệnh sang người.

Hiện tại không có cách điều trị hiệu quả cho bệnh dại sau khi các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm vắc xin phòng dại trước hoặc ngay sau khi bị phơi nhiễm.

Bệnh dại là nguyên nhân gây khoảng hơn 70 ca tử vong ở Việt Nam mỗi năm, hầu hết các trường hợp bệnh dại ở Việt Nam do chó dại cắn.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại phổ biến trên toàn thế giới. Hàng năm căn bệnh này gây ra cái chết cho 60.000 – 70.000 người và hàng triệu loài động vật. Dại là căn bệnh vô cùng nguy hiểm khi phát bệnh, 100% cả người bị cắn và vật cắn đều tử vong. Tuy nhiên nhiều người vẫn còn lơ là, chưa hiểu rõ về bệnh dại nên rất chủ quan hoặc điều trị sai cách gây nguy hiểm đến mạng.

Bệnh dại do virus dại thuộc giống Lyssavirus, họ Rhabdoviridae gây ra có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại. Động vật nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm bệnh dại cho động vật khác hoặc con người thông qua vết cắn. Trong một vài trường hợp, bệnh dại có thể được lây nhiễm thông qua sự tiếp xúc nước bọt với vết thương hở, niêm mạc như niêm mạc mắt, mũi. Chẳng hạn như động vật bị nhiễm bệnh dại nhưng vẫn còn trong giai đoạn ủ bệnh liếm lên vết thương trên da bạn là bạn đã có thể bị nhiễm bệnh.

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác có thể gây bệnh dại ở người nếu:

Bệnh dại khi phát sẽ có 2 thể chính bao gồm thể viêm não và thể liệt:

Thể viêm não: Triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, kèm theo chán ăn, mất ngủ, bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, xuất tinh tự nhiên, cường dương và sẽ tử vong nhanh chóng

Thể liệt: Xuất hiện triệu chứng liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong.

Trong một số trường hợp, người bị chó cắn vì quá lo sợ nên đã ám ảnh mình bị dại và sinh ra nhiều biểu hiện, hành động và âm thanh khác thường. Đó là những trường hợp được cho là giả dại. Trên thực tế, người bị dại sẽ hoàn toàn tỉnh táo cho đến lúc chết chứ không hề điên dại.